Koronawirus SARS-CoV-2 – jak rozmawiać o nim z podopiecznym?

Opiekunowie osób starszych pełnią wyjątkową rolę. Na co dzień pomagają swoim podopiecznych nie tylko w obowiązkach domowych oraz higienie i pielęgnacji, ale przede wszystkim wspierają ich psychicznie zapewniając spokój i dając im poczucie bezpieczeństwa. Aktualna sytuacja to na pewno duże wyzwanie dla opiekunów osób starszych, którzy martwią się nie tylko o siebie i o swoich bliskich, ale również o swoich podopiecznych.

Trudne rozmowy

Czy i jak rozmawiać z podopiecznym na temat epidemii? Jak wytłumaczyć, że pewne zwyczaje musiały się zmienić? Czy warto powtarzać wszystkie wiadomości i analizować statystyki? Jak wyjaśnić konieczność pozostania w domu i ograniczenie wizyt bliskich? Czy dzielić się z nim swoimi obawami i uwagami? Jak nie martwić niepotrzebnie seniora? Jak pomóc mu poradzić sobie z niepokojem? – to tylko niektóre z pytań, które zadają sobie opiekunowie osób starszych i niesamodzielnych, bo poza niepewnością, czują również dużą odpowiedzialność.

Po pierwsze: spokojnie

Rozmowy w stresujących sytuacjach, szczególnie na temat zagrożeń nie są dla nikogo łatwe. W tym trudnym okresie każdy działa pod wpływem emocji, ale warto próbować zachować spokój. Trzeba pamiętać, że osoby starsze w zderzeniu z nowymi i nietypowymi wydarzeniami niejednokrotnie czują się zagubione i bezsilne. Nie zawsze są w stanie ocenić sytuację i odróżnić fakty od mitów. Seniorzy częściej niż zdrowe osoby dorosłe reagują nieadekwatnie do wydarzeń, nieraz gwałtownie i zbyt uczuciowo. Dlatego opiekun osoby starszej, szczególnie teraz powinien być oparciem. Mimo, że jak każdy ma prawo do zmartwień, powinien starać się ważyć słowa i ograniczać komunikaty do niezbędnych, pamiętając, że w rozmowie z seniorem nie bez znaczenia jest ton głosu i używane sformułowania.

Po drugie: przystępnie

Niestety naszą codzienność zdominowało słowo „koronawirus”. Media, mimo, że starają się przedstawiać sprawdzone informacje, prześcigają się w opisywaniu kolejnych przypadków i podawaniu statystyk. Szczególnie w internecie nie brakuje fake newsów, czyli fałszywych informacji udających fakty. Oglądanie kanałów informacyjnych i przeglądanie stron przez cały dzień może budować napięcie, dlatego niezwykle ważne jest teraz mądre korzystanie z mediów i rozsądne dawkowanie dopływu wiadomości oraz niepowtarzanie niesprawdzonych treści.

Jeśli podopieczny ma świadomość aktualnej sytuacji trudno w ogóle nie rozmawiać na jej temat. Bez wątpienia, jeśli dopytuje, można nie używając skomplikowanych medycznych określeń wyjaśnić, jakie są typowe objawy choroby lub w prosty sposób wytłumaczyć niezrozumiałe dla niego informacje – szczególnie te dotyczące zaleceń. Warto podkreślić, że konieczność zmiany zwyczajów związanych ze spacerami, wyjściami, zakupami czy odwiedzinami oraz trudności związane z wizytami u lekarza czy w ośrodkach zdrowia lub opieki nie wynika z niczyjej złośliwości. Dobrze jest zapewnić, że stosowanie zaleceń jest rozsądne i dobre dla seniora oraz że ma na celu troskę o zdrowie, a nie ograniczenie jego wolności.

Pomocne w rozmowach na temat koronawirusa mogą być publikowane przez władze landów materiały informacyjne. Można posiłkować się poradami leichte Sprache (w prostych słowach) i einfache Sprache (w bardzo prostych słowach). Ułatwi to na pewno zadanie i pozwoli na dopasowanie poziomu rozmowy do stanu podopiecznego.

Po trzecie: rozsądnie

Osoby starsze mogą z niepokojem reagować na aktualne komunikaty, dlatego lepiej nie relacjonować wszystkich wydarzeń, przeczytanych wiadomości, czy zasłyszanych plotek. Nieodpowiedzialne powtarzanie informacji może niestety spowodować u seniora problemy ze snem, pogłębić stany depresyjne i lękowe oraz mieć wpływ na przykład na objawy kardiologiczne.

Szczególnie trudne zadanie mają opiekunowie podopiecznych cierpiących na demencję. Otępienie uniemożliwia chorym zrozumienie otaczającego ich świata, dlatego wyjaśnienie sytuacji jest z reguły niemożliwe i niewskazane. Trudno czasami przewidzieć zachowanie podopiecznego chorego na demencję, dlatego myśląc zarówno o podopiecznym, jak i o sobie, należy postępować z dużym wyczuciem.

Po czwarte: z troską

Każdy potrzebuje wsparcia i pocieszenia. Dobre słowo naprawdę może podnieść na duchu, dlatego warto czasami wspomnieć o czymś miłym i starać się patrzyć, nawet na taką rzeczywistość, z optymizmem. Pozytywne myśli i słowa może jej nie zmienią, ale na pewno pomogą przetrwać opiekunowi i podopiecznemu ten trudny psychicznie czas.

Po piąte: na inny temat

W natłoku informacji, dobrze jest się trochę wyciszyć, myśleć i mówić o innych rzeczach. Seniorzy, choć nie zawsze formułują swoje myśli z łatwością, lubią wspominać i doceniają, że ktoś chce ich słuchać. Można zatem zachęcać podopiecznego do rozmów na różne tematy, pytać i pozwalać, aby się wypowiedział. Warto również zorganizować czas w domu, próbować spędzić go w miły sposób. Dobrym pomysłem, jeśli pozwala na to zdrowie seniora, jest zaproponowanie rozrywki. Sprawdzą się tu angażujące gry (planszówki, puzzle, klocki lub karty), robótki ręczne (szydełko albo druty), oglądanie filmów i oczywiście czytanie książek.

Dorota Lewandowska

Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.