Opiekunki osób starszych i chorych, z uwagi na charakter swojej pracy, niestety są narażone na choroby zakaźne. Pracując w opiece, trzeba pamiętać zatem o podstawowych zasadach higieny podczas codziennych czynności pielęgnacyjnych przy podopiecznym i bezwzględnie korzystać z środków ochrony osobistej. Warto wiedzieć również, jakie choroby zakaźne przy pracy z seniorami mogą się zdarzyć, aby ustrzec się przed niechcianym zarażeniem, a w razie zachorowania odpowiednio zareagować.
Opieka nad osobami starszymi niemcy wymaga także rozważenia kwestii związanych z chorobami zakaźnymi. Opiekunka ma przecież ciągłą styczność z podopiecznym, a większość czynności, które wykonuje wymaga bezpośredniego kontaktu i dotyku. Musi mieć więc świadomość, że zarażenie może nastąpić przez brak zabezpieczenia w trakcie pomocy przy toalecie i zabiegach pielęgnacyjno-higienicznych (przez wydzieliny, wydaliny, krew), ale również przez przeniesienie z przedmiotów używanych przez chorego (na przykład z klamki albo poręczy). Aby tego uniknąć, należy pamiętać o myciu rąk i dbaniu o czystość oraz dezynfekcji sprzętów w otoczeniu. Nieprzestrzeganie odpowiednio zasad higieny podwyższa ryzyko zachorowania.
Odporność osób starszych jest obniżona ze względu na wiek, choroby przewlekłe i mniejszą aktywność. Konieczność przestrzegania higieny ma zatem na celu również ochronę zdrowia podopiecznego, który jest bardziej narażony na zachorowanie. Bliski kontakt z podopiecznym wymaga ostrożności. Zadaniem opiekunki jest zapewnienie bezpieczeństwa, unikanie ryzykownych zachowań i nienarażanie siebie i podopiecznego na choroby. Opiekunka dbając o swój stan zdrowia chroni podopiecznego.
W pracy z seniorami chyba największym ryzkiem jest możliwość zarażenia się wirusowym zapaleniem wątroby typu B i typu C. Wirus HBV odpowiedzialny za wirusowe zapalenie wątroby typu B jest sto razy bardziej zakaźny niż HIV. Zarażenie następuje przez kontakt uszkodzonej skóry albo śluzówek ze skażonymi wydzielinami lub krwią. Zdarza się, że choroba przebiega bez objawów ostrej czy przewlekłej infekcji. Najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniu są szczepienia przeciwko WZW B. Wirusowe zapalenie wątroby typu C powodowane jest przez wirusa HCV. Do zakażenia dochodzi wyłącznie poprzez kontakt z zakażoną krwią. Przebieg WZW C jest bardziej skryty niż pozostałych WZW. U większości zakażonych przebiega bezobjawowo i w przypadku braku diagnostyki, można nie wiedzieć o chorobie. Wirus niszczy komórki nosiciela, ale niestety nie ma na niego szczepionki.
Spotykane choroby zakaźne przy pracy z seniorami mają również pochodzenie grzybicze. Najczęściej są to grzybice paznokci i skóry. Osób starszych dotyczą często zakażenia skóry wywołane przez paciorkowce oraz gronkowce. Zdarzają się bakteryjne zakażenia przewodu pokarmowego, infekcje układu moczowego, a najczęściej sezonowo zapalenia dróg oddechowych.
Stosowanie środków ochrony indywidualnej to prosta i skuteczna metoda, aby uniknąć niepotrzebnych problemów zdrowotnych. Rękawiczki jednorazowe to sprzymierzeniec w pracy opiekunki w Niemczech, który zapewnia potrzebny poziom bezpieczeństwa higienicznego. Jest to produkt łatwo dostępny, do kupienia nie tylko w aptekach, ale również drogeriach. Ponieważ do obowiązków opiekunek osób starszych nie należą czynności medyczne, rękawiczki nie muszą być jałowe. Do wyboru są jednorazowe i niesterylne rękawiczki lateksowe, nitrylowe i winylowe. Podczas mycia i dezynfekcji sprzętów należy korzystać z rękawiczek ochronnych wielorazowego użytku.
Drugi przydatny środek to maseczki, które są barierą dla zarazków. Opiekunka powinna korzystać z nich, jeśli istnieje ryzyko zakażenia drogą kropelkową, dlatego maseczki są pomocne szczególnie w okresie zachorowań na infekcje dróg oddechowych (na przykład w przypadku kataru). Trzeba jednak pamiętać, że maseczki są jednorazowego użytku i należy wymieniać je, jeżeli stają się wilgotne, ponieważ wtedy przestają spełniać swoją funkcję.
Przydać mogą się również jednorazowe nakładki na deskę sedesową. Sprawdzą się w sytuacji, kiedy opiekunka przyjeżdża do nowego miejsca lub gdy toaleta jest używana również przez inne osoby. Higieniczne nakładki toaletowe zapewnią komfort również w toaletach w miejscach publicznych i podczas podróży.
Zarazki przenoszone są często przez dłonie, dlatego podstawowym środkiem zapobiegawczym jest mycie rąk mydłem pod bieżącą, ciepłą wodą przez pół minuty do minuty. Przed tą czynnością trzeba się starać, aby nieumytymi rękami nie dotykać okolic oczu, nosa czy ust. Myjąc ręce należy namydlić całe dłonie z obu stron i pamięć o grzbietach dłoni i przestrzeniach między palcami. Zgodnie z techniką efektywnego mycia rąk zaleca się osuszenie rąk papierowym ręcznikiem. W razie braku możliwości skorzystania z bieżącej wody, pomocą będzie środek dezynfekujący - na przykład łatwy do kupienia antybakteryjny żel do rąk na bazie alkoholu.
W utrzymaniu higieny w domu konieczne są produkty do dezynfekcji, które usuwają nie tylko zabrudzenia i zanieczyszczenia, ale również zarazki. Niezastąpiony jest spryskiwacz z płynem na bazie alkoholu, który jest gotowym rozwiązaniem do szybkiej dezynfekcji. Podczas sprzątania szczególną uwagę należy zwrócić na toaletę, ale trzeba pamiętać też o przedmiotach używanych przez seniora takich jak na przykład laska czy rolator.
Aby przysłużyć się odporności należy pamiętać o prowadzeniu higienicznego trybu życia i nie chodzi tu tylko o higienę osobistą. Stres, niedobór snu, nieodpowiednia dieta, brak ruchu na pewno nie wpływają korzystanie na układ immunologiczny, a więc zwiększają ryzyko zachorowania. Opiekunka musi dbać o podopiecznego, ale nie może zapominać o siebie.
Dorota Lewandowska
Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.
