Kondycja psychiczna ma niebagatelne znaczenie. Wpływa nie tylko na nastrój i samopoczucie, ale również na zdrowie fizyczne. Higiena psychiczna przy pracy z osobami starszymi jest bardzo ważna. Po pierwsze dlatego, że profesja ta wiąże się z wieloma obciążeniami i stresem, a po drugie dlatego, że stan psychiczny opiekunki przekłada się na jej pracę, a więc ma wpływ na podopiecznego. Warto wiedzieć, na czym polega dbanie o higienę psychiczną i jak pomagać sobie w trudnych momentach.
Pogoda ducha i spokój procentują w każdym obszarze życia. W opiece mają wpływ na relacje z podopiecznym i wykonywanie obowiązków. Praca w miłej atmosferze przynosi więcej satysfakcji. Sprawia, że opiekunka lubi swoje zajęcie, nawet jeśli spotkają ją trudniejsze sytuacje. Co więcej, pozytywne nastawienie potrafi wiele ułatwić, bo z reguły nastraja optymistycznie osoby w otoczeniu. Zatem opłaca się być w dobry nastroju. Tylko jak to sprawić?
Bez wątpienia opieka nad osobą starszą w Niemczech to bardzo trudna praca, która codziennie stawia przed opiekunką wymagające zadania. Podjęcie decyzji, żeby zostać opiekunką oznacza wyjazdy i rozłąkę z najbliższymi. Z reguły wiąże się z nowymi miejscami, innym otoczeniem i odmiennymi zwyczajami. Przede wszystkim jednak praca ta związana jest z dużym obciążeniem psychicznym, które wynika z opieki nad seniorem. Na opiekunce ciąży przecież ogromna odpowiedzialność. Jej praca nie kończy się po 8 godzinach i polega na praktycznie stałym towarzyszeniu podopiecznemu, dlatego musi mieć w sobie wiele empatii, cierpliwości i wyrozumiałości. Praca w opiece wymaga poświęceń i konieczności bycia elastycznym. W przypadkach poważniejszych chorób, oznaczać może również wiele wyzwań i trudności wiązanych ze stanem podopiecznego. Zdarza się też, że relacje z rodziną podopiecznego są jedynie poprawne i czasami pojawiają się nieporozumienia. Wszystko to sprawia, że higiena psychiczna przy pracy z osobami starszymi jest konieczna, ale wcale nie taka łatwa do zachowania.
Niestety nie wystarczy powiedzieć sobie: „uśmiechnij się” (chociaż, jeśli bywa to skuteczne, to czemu nie?). Aby odpowiednio zadbać o swoją psychikę niezbędna jest samoobserwacja. Każdy ma momenty, kiedy czuje, że jego umysł jest zmęczony, a ciało wyczerpane. Każdy może poczuć się wypalony i zrezygnowany. Jednak niestawianie czoła przeszkodom i niepowodzeniom pogrąża w smutku i prowadzi do rezygnacji, dlatego ważne jest, żeby reagować w odpowiednim czasie, a najlepiej starać się nie dopuszczać do tego skrajnego stanu. Wszystko zaczyna się od refleksji. Trzeba zatem poznać siebie, wsłuchać się w swój organizm i zrozumieć swoje potrzeby, żeby móc na nie na bieżąco odpowiadać. Należy poświęcić czas i wysiłek, żeby zauważyć, jakie czynniki są szczególnie obciążające, ale też uświadomić sobie, co sprawia, że czujemy się lepiej. Każdemu potrzebny jest przecież wentyl przez który mogą ujść nagromadzone emocje, bufor, który pozwoli wrócić do równowagi.
Co można zrobić dla własnego zdrowia psychicznego? Najprostszą i najbardziej oczywistą metodą odpoczynku, również w przypadku wyczerpania emocjonalnego, jest sen. Często zapomina się, że jest to jedna z podstawowych potrzeb. Brak odpowiedniej ilości snu powoduje nieprzyjemne skutki, takie jak chociażby rozdrażnienie, co w trudnym okresie może prowadzić do wybuchów negatywnych uczuć. Kolejną z konsekwencji jest osłabienie uwagi i motywacji, co może rzutować na realizację nawet zwyczajnych czynności. Nie zawsze można pogodzić obowiązki i potrzebę snu, ale trzeba pamiętać, że regularność snu przynosi korzyści dla organizmu.
Dobrym lekarstwem na stres jest również poświęcanie czasu na lubiane czynności – oglądanie telewizji, spacer, lekturę, pieczenie, słuchanie muzyki. Kiedy pojawia się uczucie znużenia, warto wygospodarować kilka chwil dla siebie na relaks. Forma nie jest ważna – może być to coś codziennego. Istotne jest tylko to, żeby na chwilę odciągnąć myśli od źródła napięć i obciążeń.
Czasami wystarczy się wygadać. Telefon do bliskiej osoby pozwoli podzielić się troskami i zmartwieniami, ale przede wszystkim ułatwi zmianę kierunku myślenia. Rozmowa z kimś kto wysłucha, doradzi, ale też opowie co u niego słuchać, to sprawdzony sposób na zmianę perspektywy. Kontakty towarzyskie mają duże znaczenie w naszym życiu, dlatego pracując za granicą można spróbować nawiązać znajomość z opiekunami pracującymi w pobliżu. W miarę możliwości, można wtedy umówić się na szybką kawę albo spacer, żeby uciąć sobie choćby niezobowiązującą pogawędkę.
Chcąc żyć w równowadze nie można być dla siebie zbyt surowym. Warto od czasu do czasu zrobić coś z myślą o sobie – wypić dobrą kawę, zjeść ulubioną przekąskę, nałożyć maseczkę na twarz albo kupić sobie upominek. Małe, codzienne przyjemności potrafią przecież poprawić skutecznie humor. Podobnie zresztą jak pozytywne myśli na swój temat, przeżywanie radości z sukcesów i nieumniejszanie swoich zasług. Niektórym może wydawać się, że jest to wyraz egoizmu, ale to nieprawda. Poziom samooceny ma wpływ na to, czy człowiek jest w stanie budować dobre relacje i być szczęśliwym.
Praca opiekunki osoby starszej to również towarzyszenie podopiecznemu, rozmowy, wspólne spędzanie czasu. Można razem pooglądać telewizję, pójść na spacer, posiedzieć w ogrodzie. Dobrym pomysłem na organizację czasu, jeśli pozwala na to zdrowie seniora, jest zaproponowanie rozrywki – na przykład gier. Planszówki, puzzle, klocki lub karty będą miłym urozmaiceniem dnia. Na pewno wprowadzą dobry humor i zagwarantują świetną zabawę.
Dbanie o higienę psychiczną powinno być celem każdego z nas. Warto znaleźć odskocznię, własny sposób na redukcję stresu. Żeby dobrze czuć się w swojej pracy, trzeba akceptować blaski i cienie codzienności, radzić sobie z napotkanymi trudnościami, rozwiązywać problemy i przede wszystkim z uśmiechem podchodzić do ludzi.
Dorota Lewandowska
Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.
