Choć nowotwory atakują osoby w różnym wieku, to jednak ryzyko zachorowania wzrasta wraz z upływem lat. Około 60–70% pacjentów onkologicznych to osoby po 60. roku życia, a w ciągu najbliższych 15–20 lat liczba rozpoznanych przypadków raka w tej grupie wiekowej może się nawet podwoić.
Istnieje wiele rodzajów nowotworów i każdy z nich ma typowe dla siebie objawy. Jednakże można zaobserwować charakterystyczne cechy, które mogą świadczyć o chorobie nowotworowej. U osób w podeszłym wieku często możemy zauważyć zmiany w postaci zaburzeń charakteru. Podopieczny nagle traci dobre samopoczucie, staje się nerwowy, a nawet agresywny. Takie zachowanie może świadczyć o chorobie nowotworowej.
Objawem, na który warto zwrócić uwagę, jest nagła utrata masy ciała. Osoby chorujące na raka z reguły tracą apetyt. Co prawda proces ten może być związany z inną chorobą dlatego nie powinniśmy straszyć podopiecznego, a zaprowadzić do lekarza pod pretekstem rutynowych badań.
Opiekunka na zleceniu powinna zachować czujność onkologiczną, ponieważ to ona przebywa z seniorem najwięcej czasu. W leczeniu nowotworowym bardzo ważny jest czas. Im wcześniej pacjent zgłosi się do lekarza, tym większa szansa, że wyzdrowieje.
Do najczęściej rozpoznawanych u seniorów nowotworów zalicza się:
Panowie bardzo często zapadają na nowotwory, które lokalizują się na nerkach lub pęcherzu moczowym. Bardzo często mężczyźni w wieku starczym chorują na raka prostaty. Rak prostaty to choroba obejmująca prostatę, zwaną również sterczem lub gruczołem krokowym. Nowotwór prostaty przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo. W miarę powiększania się guza osoba chora odczuwa parcie na mocz, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, a także może dochodzić do zastoju moczu w pęcherzu co może skutkować niewydolnością nerek. Ryzyko zachorowania na nowotwór prostaty rośnie wraz z wiekiem – dlatego tak ważne są regularne badania urologiczne. Zachęcajmy seniorów do regularnej profilaktyki, aby w najgorszym przypadku móc jak najwcześniej rozpocząć leczenie.
Panie w podeszłym wieku najczęściej dotyka rak sutka lub nowotwór narządów rodnych. Największe zachorowania na raka sutka występuje u kobiet po 50. roku życia. Dlatego ważne jest, aby panie w tym wieku regularnie się badały. Opiekunki powinny nie tylko przypominać podopiecznym o tym, jak ważne jest badanie piersi, ale same również dbać o swoje zdrowie i regularnie chodzić do lekarza. Do czynników zachorowań zalicza się także: genetyczne uwarunkowanie, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, a także otyłość. W początkowym okresie choroba przebiega zazwyczaj bezobjawowo. W następnej fazie pojawia się swędzenie, mrowienie lub zaczerwienienie wokół sutka, łuszcząca się skóra piersi, spłaszczony sutek, lub wydobywanie się wydzieliny z sutka.
Do nowotworów narządów rodnych zaliczamy: raka szyjki macicy, raka jajnika i raka trzonu macicy. Choroby te objawiają się bólem w podbrzuszu, krwawieniem z pochwy poza okresem lub w czasie menopauzy, powiększeniem się obwodu brzucha. Tak jak w przypadku nowotworu sutka, tak i nowotwory narządów rodnych przez lata mogą rozwijać się bezobjawowo. W tym wypadku niestety kobieta nie jest w stanie samodzielnie wykonać badania piersi. W nowotworach narządów rodnych kluczową rolę ma udział w badaniach przesiewowych polegających na regularnym przeprowadzaniu badań kontrolnych w gabinecie ginekologa.
Dane nie są przychylne seniorom – wyniki leczenia w grupie pacjentów starszych są gorsze niż u chorych w młodszym wieku. Osoby starsze często są obciążone chorobami współistniejącymi, obniżoną sprawnością ogólną oraz strachem przed chorobą. Część osób starszych nawet po zauważeniu symptomów nowotworowych ignoruje je w obawie przed spędzeniem ostatnich dni w szpitalu. Wolą odejść z tego świata na własnych warunkach w domu, wśród bliskich. Uważają, że lekarza ze względu na ich starszy wiek i tak nie podejmą odpowiedniego leczenia.
Jednakże wiek nie powinien stanowić czynnika dyskwalifikującego z leczenia przeciwnowotworowego. Dlatego, jeśli osoba starsza w naszym otoczeniu choruje na nowotwór należy namówić ją do podjęcia leczenia. Przekonać, że wiek z góry jej nie skreśla. Wręcz przeciwnie, chociaż leczenie osób starszych nie jest tak skuteczne jak u młodych, to wciąż u chorych w ogólnym stanie dobrym skuteczność wyleczenia jest wysoka. Leczenie nowotworowe u osób starszych dobiera się indywidualnie do stanu zdrowia seniora. W końcu nie każdy pacjent przechodzi raka w ten sam sposób i nie każdy trafia do lekarza w tym samym stadium choroby.
Zasadniczo u starszych pacjentów z chorobą nowotworową bez poważnych osób współistniejących zaleca się leczenie onkologiczne zgodnie ze standardami postępowania. U pacjentów w złym stanie korzyści z leczenia mogą być wątpliwe. W takiej sytuacji leczenie ma na celu poprawę samopoczucia seniora oraz utrzymanie dobrej jakości życia.
Tak jak opisaliśmy w powyższej części artykułu każdy rodzaj nowotworu jest inny, podobnie jak każdy przypadek. Wyjeżdżając do opieki nad osobą chorą na raka, opiekunka powinna liczyć się z tym, że jej rola będzie przede wszystkim polegała na udzielaniu seniorowi psychicznego i emocjonalnego wsparcia.
Wyjeżdżając do osoby zmagającej się z chorobą nowotworową, przede wszystkim zapoznaj się z rodzajem choroby i sposobem leczenia. Jeżeli wcześniej nie miałaś doświadczenia z takim przypadkiem, porozmawiaj z innymi opiekunkami. Czerp z ich wiedzy, dowiedz się jak one poradziły sobie w takiej sytuacji.
Ważna jest również rozmowa z rodziną oraz otrzymanie zaleceń lekarza. Poznaj harmonogram wizyt. Zadbaj o zdrową dietę, jeżeli senior jest mobilny, a lekarz zaleca aktywność fizyczną zadbaj o to, aby podopieczny tego nie zaniedbywał. Namawiaj seniora do spacerów, czy prostych ćwiczeń. Organizuj wolny czas tak, aby podopieczny nie miał czasu na zamartwianie się i rozmyślanie o chorobie.
Bądź cierpliwa i serdeczna, nawet jeśli nie zawsze zostajesz doceniona. Nowotwór jest chorobą przewlekłą i często ma ciężki przebieg. Leki mogą negatywnie wpłynąć na chorego, zwiększyć jego senności i obniżyć samopoczucie. Nowotworowi towarzyszą często stany depresyjne. Bardzo ważne jest, aby nie przesadzić z okazywaniem empatii. Nadmierna troska i współczucie mogą przynieść odwrotny efekt od zamierzonego.
Dorota Lewandowska
Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.
