Praca opiekunki w Niemczech w 2023 roku to przede wszystkim zmiany w progach podatkowych i płacach minimalnych w Polsce i w Niemczech. Są też nowości związane ze zmianami w niemieckiej strategii państwowej, związanej z opieką nad osobami starszym i niesamodzielnymi. Jedno się nie zmienia - nie każda praca opiekunki w Niemczech podlega takim samym regułom i zasadom. Inne czynniki będą miały wpływ na pracę opiekunki domowej, inne na pracę opiekunek wykwalifikowanych i dopuszczonych do wykonywania zawodu w Niemczech. Zmiany i nowości w 2023 roku będą związane także z formą prawną podejmowanej aktywności zawodowej w opiece nad osobami starszymi.
Dla opiekunek i opiekunów osób starszych, którzy są zatrudnieniu w instytucjach świadczących usługi opiekuńcze stacjonarnie i ambulatoryjnie, w 2023 roku dwukrotnie wzrosną stawki płacy minimalnej.
Godzina pracy opiekunki w Niemczech zatrudnionej jako pomoc bez minimalnego wykształcenia (Pflegehilfskraft) od 1 maja 2023 roku nie może być opłacana poniżej 13,90 euro, a od 1 grudnia 2023 roku kwotą nie niższą niż 14,15 euro. Do tego czasu stawka minimalna (obowiązująca od września 2022 roku) na tym stanowisku pracy wynosi 13,70 euro. Opiekunki i opiekunowie z Polski są często zatrudniani właśnie na tym stanowisku.
Z kolei opiekunki zatrudnione jako Qualifizierte Pflegehilfskräfte (pomoce z przynajmniej rocznym wykształceniem) mają zagwarantowaną podwyżkę z obecnie obowiązującej kwoty 14,60 euro do 14,90 euro od 1 maja 2023 roku oraz do 15,25 euro od grudnia 2023 roku.
Dla osób, które wykonują pracę opiekunki wykwalifikowanej Pflegefachkräfte (zgodnie z niemieckim standardem kształcenia) ustalona od września 2022 roku minimalna wartość wynagrodzenia w wysokości 17,10 euro wzrośnie w maju 2023 roku o 0,55 euro (tj. do kwoty 17,65), a w grudniu o dalsze 0,60 euro (do kwoty 18,25 euro).
Zmiany płacy minimalnej w Niemczech w 2023 roku oznaczają więc, że miesięczne wynagrodzenie brutto przy 40-godzinnym tygodniu pracy, na koniec grudnia wyniesie najmniej:
Oprócz wyższego poziomu płacy minimalnej w pracy opiekunki w Niemczech, pracownicy zatrudnieni w placówkach medycznych otrzymają więcej czasu na wypoczynek. Maksymalny wymiar urlopu wypoczynkowego od 1 stycznia 2023 roku wynosi 29 dni roboczych.
Pomimo podobnie brzmiącego w języku polskim określenia na opiekunkę (jako odrębny zawód w prawie niemieckich) oraz opiekunkę bez uznania praw do wykonywania zawodu w Niemczech, praca w opiece domowej nie jest podciągana pod stawki minimalne w tzw. Pflege. Opisane wyżej stawki nie obowiązują więc w pracy opiekunki domowej. Świadczenie w warunkach domowych przez osoby bez tzw. „Anerkennung” pracy w zakresie prowadzenia domu i podstawowej pielęgnacji podlega jednak ogólnym przepisom związanym z płacą minimalną w Niemczech.
Mimo to, bez względu na różnorodność form zatrudnienia opiekunek domowych w Niemczech, każdorazowo muszą zostać zachowane zasady związane z przepisami określonymi w ustawie Mindestlohngesetz (MiLoG). Od 1 października 2022 roku i nadal w 2023 roku obowiązuje minimalna stawka godzinowa brutto w wysokości 12 euro. Stawka ta może zostać zmieniona przez Mindestlohnkommission, która zbierze się przed 30 czerwca 2023 roku, ale jej decyzje będą miały moc obowiązującą dopiero od 1 stycznia 2024 roku.
W zależności od podstawy prawnej wykonywania pracy opiekunki domowej w Niemczech w 2023 roku, do wyliczenia, czy wynagrodzenie jest zgodne z przepisami, mogą być brane pod uwagę różne składniki płac. Nie jest łatwo opiekunkom domowym zorientować się, czy ich wynagrodzenie jest zgodne z zasadami płacy minimalnej. Poważni pracodawcy dokładają jednak wszelkich starań, aby tak było.
Na pracę opiekunki w Niemczech w opiece domowej w 2023 roku ma również wpływ podwyżka płacy minimalnej w Polsce i znaczne zwiększenie się podstawy naliczenia składek do ZUS dla pracowników delegowanych. W 2022 roku było to 5 922 złotych a w 2023 roku 6 935 złotych. To wzrost o ponad 1 000 PLN! Wielu klientów otrzymało w związku z tym podwyżki, które nie przełożyły się na podwyżki dla samych opiekunów – podwyżki u klienta pozwoliły zaledwie na utrzymanie wynagrodzeń netto na tym samym poziomie.
Oprócz zagadnienia płacy minimalnej, praca opiekunki domowej w 2023 roku nie zmieni się zbytnio. Nadal nie ma jednolitych uregulowań branżowych dla tego olbrzymiego rynku pracy. Podjęta w 2021 roku przez Deutsche Institut für Normung e.V. próba ujednolicenia kryteriów pracy opiekunki w Niemczech, klienta i pośrednika w tzw. 24-Stundnepflege, nie przyniosła większych zmian (DIN SPEC 33454). Pojawia się coraz więcej firm, które oferują miejsca pracy w opiece w Niemczech – i na polskich i na niemieckich warunkach zatrudnienia. O ile rynek firm opiekuńczych zatrudniających na polskich warunkach ma od kilku lat pewne powtarzalne zasady (umowa zlecenia, spisane obowiązki stron, jasne warunki ubezpieczenia zdrowotnego w trakcie i po powrocie z kontraktu), o tyle tzw. niemieckie warunki to prawdziwa dżungla. W wielu przypadkach opiekunki przekonane, że od ich pracy w Niemczech są odprowadzane świadczenia emerytalno-rentowe, w rzeczywistości mają jedynie ubezpieczenie zdrowotne.
Na rynek pracy w opiece domowej wpływa w oczywisty sposób możliwość finansowania usług przez rodziny niemieckie. Nie wszyscy Niemcy mają emerytury i dodatkowe ubezpieczenia, które pozwalają na sfinansowanie kosztów opieki domowej w całości z własnej kieszeni. Ze względu na to, że od wielu lat w Niemczech obowiązuje dodatkowa składka na ubezpieczenie pielęgnacyjne, osoby starsze, które mają ograniczenia w zakresie samodzielnej egzystencji mają prawo do tzw. Pflegegeld. Wyróżnia się 5 klas stopnia niesamodzielności – Pflegegrad. W 2023 roku osobom starszym w Niemczech przysługują świadczenia pieniężne z tego tytułu takie same jak w ubiegłym roku. Na podwyżki Pflegegeld zgodnie z informacjami niemieckiego ministra zdrowia można liczyć dopiero od 2024/2025 roku. Wysokość świadczeń na 2023 rok nie ulega więc zmianie w stosunku do 2022 roku i wynosi:
Niemieccy seniorzy mogą także skorzystać z finansowania świadczeń rzeczowych (Pflegesachleistungen) – czyli usług niemieckich służb medycznych. Jeżeli do domu podopiecznych przychodzi Pflegedienst np. do mycia, zakładania pończoch uciskowych czy rozkładania leków, to koszt tych usług do pewnej granicy ponosi kasa opieki (Pflegekasse). Miesięczna wartość tych świadczeń jest również zależna od stopnia Pflegegrad i na 2023 rok wynosi:
Rodziny niemieckie mogą wybrać czy chcą skorzystać z Pflegegld lub z Pflegesachleistungen, czy też z mieszanej formy (Kombinationsleistungen) korzystania ze wsparcia finansowego w organizowaniu opieki. Oprócz tego niemieckim seniorom i ich rodzinom przysługują inne formy wsparcia finansowego i rzeczowego (np. Kurzzeitpflege, Entlastungsbetrag).
Praca opiekunki w Niemczech w 2023 roku w instytucjach medycznych będzie lepiej płatna. Wzrost płacy minimalnej z reguły pociąga za sobą podwyżki również dla pracowników, którzy zarabiają powyżej państwowego minimum. Ze zmian skorzysta więc cały sektor opieki instytucjonalnej.
W opiece domowej nad osobami starszymi raczej nie będzie większych zmian, zwłaszcza w zakresie zarobków. Praca opiekunki w Niemczech w domach prywatnych będzie w 2023 roku podlegała pod te same reguły płacowe co w 2022 roku.
Nie zmieni się również znacząco pomoc finansowa ze strony państwa niemieckiego dla seniorów wymagających opieki. W 2023 roku ze względu na podwyżki dla pracowników domów opieki, wzrosła wartość wkładu własnego dla pensjonariuszy w pierwszym roku o około 280 euro miesięcznie. Podnosi to więc atrakcyjność finansową pozostania we własnych czterech ścianach z opiekunką domową. Biorąc jednak pod uwagę ogólny wzrost cen i inflację, które nie ominęły Niemiec, w 2023 roku zwiększy się prawdopodobnie liczba rodzin niemieckich, których nie będzie stać na opiekę domową.
Barbara Mączkowska
Od ponad 10 lat kierownik działu kadr i płac w firmie CareWork. Rozstrzyganie kwestii podatkowych, składkowych i związanych z zatrudnieniem to dla niej codzienności. Wskazaną tematykę zgłębiała na studiach wyższych, a swoją wiedzę rozwijała od początku kariery zawodowej. Na bieżąco, wraz ze zmieniającym się otoczeniem prawnym, podnosi swoje kwalifikacje uczestnicząc w specjalistycznych szkoleniach.
