Podeszły wiek niesie za sobą szereg konsekwencji. Choć każdemu życzyć trzeba wielu lat w zdrowiu, bywa, że starość jest ogromnym wyzwaniem i sporym ograniczeniem. Trudności dotyczyć mogą nie tylko sfery fizycznej, ale także komunikacyjnej. Jakie są przyczyny takiego stanu i jak sobie z nim radzić?
Na wstępie wskazać należy, że utrudnienia w efektywnej komunikacji z osobą starszą nie zawsze mają podłoże chorobowe. Czasem wynikają one po prostu z wieku, którego naturalną konsekwencją jest starzenie się mózgu. W efekcie wydłuża się czas potrzebny do pełnego zrozumienia usłyszanego komunikatu, a także ten niezbędny do sformułowania myśli i ubrania jej we właściwe słowa. Dodatkowo spada tempo mówienia jako takiego oraz słabnie siła głosu. Jeśli wszystkie wskazane zmiany występują łącznie i w sporym nasileniu, rozmowa nawet ze zdrowym seniorem może być trudniejsza. Na pewno wymaga ona od rozmówcy zapewnienia odpowiednich warunków zewnętrznych (jeśli ktoś słabiej słyszy i cicho mówi, nie polecamy próby porozumienia się tuż obok włączonego telewizora czy przy ruchliwej ulicy), a nieraz po prostu cierpliwości. Pewnie każdy z nas, szczególnie w młodym wieku, kiedy nie w pełni świadomy był konsekwencji upływu czasu, miał nieraz uczucie, że starsza osoba go nie usłyszała, albo nie zrozumiała. Powtarzał te same pytanie, nie dając seniorowi wystarczającego czasu na zrozumienie i odpowiedź. Z takimi trudnościami opiekunki osób starszych w Niemczech zmagają się codziennie i radzą sobie bez większych problemów.
Trudności pojawiają się jednak przy zaburzeniach komunikacyjnych o podłożu chorobowym. Zwykle wynikają one z jednej z dwóch grup schorzeń – neurodegeneracyjnych (takich, jak Alzheimer lub Parkinson) oraz naczyniowych (udary niedokrwienne lub krwotoczne).
Choroby uszkadzające nasze neurony prowadzić mogą do pojawiania się afazji, w jej różnych typach, lub do dyzartrii.
Afazja występować może w kilku typach, które różnią się od siebie objawami. U osób starszych możemy więc spotkać sytuacje, kiedy senior:
Dyzartria jest z kolei chorobą wpływającą na nieprawidłową artykulację dźwięków (np. głosek), które składają się na mowę. Tym samym komunikaty stają się niewyraźne, a z czasem nawet całkowicie niezrozumiałe.
Z kolei w chorobach naczyniowych – w zależności od uszkodzonego w ich efekcie obszaru mózgu – wystąpią może albo afazja i dyzartria (przy udarze lewej półkuli), albo upośledzenie zdolności praktycznego zastosowania mowy w codziennych sytuacjach (przy udarze prawej półkuli).
Bez względu na medyczne efekty poszczególnych chorób, każde schorzenie negatywnie wpływające na skuteczną komunikację ma także konsekwencje społeczne. Osoba nimi dotknięta może:
Wszystko to spowodowane jest tym, że komunikacja jest najbardziej podstawową formą tworzenia i podtrzymywania relacji społecznych, które są niezbędne w funkcjonowaniu każdego człowieka. Komunikacja może oczywiście przybierać różne formy i nie zawsze oznaczać mowy, ale osoby, które przez większość życia nie miały trudności w tradycyjnym porozumiewaniu się, nie potrafią dostosować się do nowej sytuacji. Sytuacji, w której albo nie rozumieją, co się do nich mówi, albo nie potrafią zareagować tak, jakby chciały, albo ich reakcja pozostaje całkowicie niezrozumiała dla innych. Aby zrozumieć, jak czuje się taka osoba, można wyobrazić sobie, że nagle zostajemy przetransportowani np. do Chin, gdzie nie tylko słowa, ale także znaki i dźwięki są dla nas niezrozumiałe. Na pewno nie jest to sytuacja komfortowa, umożliwiająca swobodne funkcjonowanie w sytuacjach dnia codziennego.
Z tego i innych powodów rola opiekunki osób starszych w Niemczech, podczas pracy u osoby zmagającej się z zaburzeniami zdolności komunikacyjnych, jest po prostu nieoceniona.
Umiejętność porozumienia się ze swoim podopiecznym jest niezwykle istotna dla każdej opiekunki w Niemczech. Może być ona jeszcze trudniejsza wtedy, kiedy słabo znamy język niemiecki lub kiedy osoba starsza nie tylko ma trudności z mową, ale dodatkowo używa dialektu. Bez względu jednak na przyczynę problemów z porozumiewaniem się, jest kilka uniwersalnych rad, które po odpowiednim dostosowaniu mogą pomóc w większości sytuacji.
Jeśli masz problem w dogadaniu się z podopiecznym:
Ważnym aspektem porozumiewania się z podopiecznym jest także empatia i zwykła, codzienna uważność. Na początku może nam być trudno, ale z biegiem czasu, kiedy lepiej poznamy seniora, będziemy umieli odczytać jego potrzeby z drobnych gestów czy grymasów twarzy. Aby się tego nauczyć, wymagana jest stała obserwacja i skoncentrowanie na osobie starszej. Jeśli spróbujesz, na pewno szybko przekonasz się, że Wasza komunikacja z dnia na dzień jest odrobinę łatwiejsza.
Na koniec warto wspomnieć, że opiekunka osoby starszej w Niemczech może także odegrać istotną rolę w zakresie rehabilitacji osoby z upośledzeniem zdolności komunikacyjnych lub mieć pozytywny wpływ na dalsze postępowanie choroby. Nawet jeśli nasz podopieczny nie mówi nic, nie zapominajmy, aby mówić do niego. Nazywajmy rzeczy, po które sięgamy. Czynności, które wykonujemy. Zadawajmy pytania, choćby odpowiedzią był tylko uśmiech. Nawet bez słów z jednej strony nawiązać można dobrą relację. A to w opiece nad osobami starszymi jest po prostu ważne.
Jagoda Wawrzynowicz
Przez wszystkich nazywana Jagodą, w firmie CareWork pełni rolę dyrektora do spraw rozwoju biznesu. Z branżą opiekuńczą związana jest ponad 20 lat i zna ją od podszewki, gdyż zaczynała jako opiekunka seniorów. W swojej karierze zawodowej zajmowała się także szkoleniem językowym i merytorycznym osób zainteresowanych pracą w opiece, a także organizacją usług opiekuńczych w Polsce. To ostatnie czyni z niej ekspertkę w zakresie faktycznych oraz prawnych różnic pomiędzy opieką w naszym kraju i u naszych zachodnich sąsiadów. O współpracujące z CareWork opiekunki dba także pełniąc funkcję inspektora danych osobowych.
