Starzenie się populacji to jeden z najważniejszych problemów demograficznych w wielu krajach na całym świecie. Wraz z postępem medycyny, ludzie żyją coraz dłużej, co niesie ze sobą wyzwania związane z opieką nad coraz większą liczbą osób starszym. Jednym z najbardziej powszechnych problemów zdrowotnych występujących u osób starszych jest zespół kruchości.
Zespół kruchości określany jest także jako zespół słabości, wątłości, czy też zespół wyczerpania rezerw. Schorzenie te dotyczy zwykle osób po 65 roku życia. Choroba ta jest trudna do zdefiniowanie ze względu na brak jednolitych kryteriów diagnostycznych. Najczęściej zespołem kruchości określa się gwałtowne osłabienie starzejącego się organizmu, spowolnienie chodu, utrata masy mięśniowej, obniżenie odporności organizmu. Z reguły u osoby cierpiącej na zespół kruchości występują trzy z wyżej wymienionych kryteriów choroby.
Następstwem występowania zespołu wyczerpania jest gorsze funkcjonowanie osób starszych w wielu strefach życia, a także zwiększone ryzyko hospitalizacji, a nawet śmierci. Ponadto kruchość może prowadzić do utraty niezależności i pogorszenia jakości życia. Opieka nad osobą starszą z zespołem kruchości jest skomplikowana i wymaga wielodyscyplinarnego podejścia, włączając w to opiekę pielęgnacyjną, rehabilitację, odpowiednią dietę i wsparcie społeczne. W związku z tym niezwykle istotne jest wczesne rozpoznanie tej choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dlatego, jeśli zauważysz u swojego podopiecznego niepokojące objawy, zaproponuj wizytę u lekarza. Wczesne rozpoznanie to większa szansa na stopniową poprawę jakości życia seniora.
Zespół kruchości dzielimy na 3 fazy:
Jak opiekunka osoby starszej może rozpoznać zespół kruchości? Szczególnie powinna być wyczulona na poniższe objawy:
Problem z rozpoznaniem zespołu kruchości w medycynie istnieje od lat. Wydaje się, że powyższe objawy są typowe dla starczego wieku i nie warto z tego powodu zabierać osoby starszej do lekarza. Nic bardziej mylnego! Lepiej być przezornym i pójść na wizytę , nawet jeśli nie jesteśmy pewni, czy podopieczny choruje na zespół słabości. Nieleczony zespół kruchości u osób starszych może powodować niekontrolowane upadki, a także doprowadzić do izolacji społecznej. Senior będzie uzależniony od pomocy opiekunki. Nagły brak samodzielności może spowodować gorszy nastrój, a nawet depresję.
Dokładne przyczyny zespołu kruchości nie zostały do końca zdefiniowane. Jednak z licznych badań jasno wynika, że w grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby w podeszłym wieku. Starzejący się organizm traci stopniowo siłę i elastyczność kości, co zwiększa ryzyko osłabienia i pojawienia się choroby wątłości. Ponadto seniorzy zażywają wiele leków i często cierpią na różnego rodzaju przewlekłe schorzenia takie jak: cukrzyca, nadciśnienie, choroby serca, choroby układu oddechowego i choroby neurologiczne. Te choroby wpływają na ogólny stan zdrowia i osłabienie organizmu.
W zespole kruchości istotna jest także dieta. Zdrowe żywienie jest ważnym aspektem sprawności przez całe życie. Nieodpowiednie odżywianie się, w tym niedobór składników odżywczych, takich jak białko, witaminy D, wapń może prowadzić do spadku siły i masy mięśniowej.
Ponadto czynniki społeczne, takie jak samotność, izolacja społeczna, brak wsparcia rodzinnego, niska aktywność fizyczna, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu, również przyczyniają się do wystąpienia zespołu kruchości.
Przede wszystkim warto zacząć od profilaktyki, kiedy jeszcze senior nie wykazuje objawów choroby. Zadbajmy więc o zdrową dietę podopiecznego, bogatą w białko. Zachęcajmy seniora do aktywności fizycznej dostosowanej do stanu jego zdrowia. Niech będzie to, chociażby codzienny, 30-minutowy spacer. Gdy opiekunka zauważy objawy typowe dla zespołu kruchości powinna namówić seniora na wizytę u lekarza, który dostosuje sposób leczenia indywidualnie do pacjenta. Celem leczenia jest poprawa nie tylko fizycznego stanu osoby starszej, ale również psychicznego. Jak dotąd nie udało się opracować leku, który byłby w stanie uleczyć zespół kruchości. Leczenie opiera się przede wszystkim na leczeniu chorób współistniejących, suplementacji i zdrowej diecie, aby jak najlepiej poprawić ogólny stan pacjenta.
Zespół kruchości jest związany z procesem starzenia. Wraz z wiekiem w organizmie dochodzi do zaburzenia regulacji wielu narządów i układów. Do głównych wyznaczników zespołu kruchości należy: ogólne osłabienie organizmu, spowolnienie ruchowe oraz gwałtowna utrata masy ciała. W związku z powyższym zespół słabości stanowi jeden z najważniejszych problemów geriatrycznych. Osoba chora staje się niesamodzielna i potrzebuje opiekunki do pomocy. W zespole wątłości ważna jest profilaktyka. Prowadzenie zdrowego trybu życia może nas uchronić przez negatywnymi czynnikami związanymi z okresem starzenia. Wczesne rozpoznania choroby zwiększa możliwość dobrania odpowiedniego leczenia, a co za tym idzie poprawy jakości życia.
Dorota Lewandowska
Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.
