Jak wygląda sytuacja seniorów w Polsce? Jak brzmi definicja osoby starszej? W którym kierunku powinien rozwijać się system opieki nad seniorami? Dlaczego opieka nad osobami starszymi sprawowana w domu podopiecznego ma największe szanse powodzenia? Jakie są oczekiwania polskich seniorów? To tylko niektóre z pytań, na które próbowali odpowiedziec prelegencji i uczestnicy konferencji, która odbyła się w dniu 15 grudnia 2015 roku w Warszawie.
Goście spotkania zorganizowanego przez KIGS przedstawili informacje na temat dobrych praktyk w Polsce oraz w krajach Unii Europejskiej. Mówiono o przeprowadzonych przez KIGS badaniach oraz obowiązujących aktualnie w Polsce regulacjach w zakresie tematu „opieka nad osobami starszymi”. Szczególnie wiele uwagi poświęcono usługom opiekuńczym świadczonym w domu seniora.
Spotkanie otworzyła pani Marzena Rudnicka, prezes KIGS, która przytoczyła definicję seniora. Zgodnie z ustawą o osobach starszych, która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., za seniora uznaje się osobę, która ukończyła 60 lat. Ustawa nakłada na Radę Ministrów obowiązek przygotowywania raz do roku raportu dotyczącego sprawowania opieki nad seniorami i sytuacji tej grupy społecznej.
Opieka nad osobami starszymi w Polsce to sektor usług, który będzie przeżywał rozkwit w Polsce ze względu na starzejące się społeczeństwo. Aktualnie obserwowane tendencje sygnalizują potrzebę utrzymania jak najdłuższej aktywności seniorów i zapewnienia im możliwie długiego przebywania we własnym miejscu zamieszkania. Kwestia sprawowania opieki nad seniorami powoli staje się paląca ze względu na zmianę w strukturze polskiej rodziny i odejście od rodziny wielopokoleniowej.
Jak wskazała pani prezes Marzena Rudnicka – w skali kraju aż połowa seniorów mieszka samotnie. Kondycja ekonomiczna tych jednoosobowych gospodarstw domowych nie jest najlepsza – aż 75% osób samotnych to kobiety, które mają świadczenia średnio o 600 PLN niższe niż mężczyźni.To wskazuje na problemy ekonomiczne seniorów i potrzebę zadbania o ich sytuację. Wielu z nich nie może liczyć na pomoc dzieci, które w poszukiwaniu pracy często migrują w skali kraju (np. przenoszą się z małego miasta do położonej w dużej odległości stolicy kraju lub regionu) lub w skali Europy (duża grupa osób, które wyjechały na stałe do Wielkiej Brytanii i Irlandii) czy nawet świata. Polscy imigranci pozostawiają w kraju rodziców, którzy wcześniej czy później przejdą na emeryturę, staną się niedołężni i będą potrzebować wsparcia. W tej sytuacji opieka nad osobami starszymi musi stać się kwestią, o którą zadba państwo.
Pan Grzegorz Kalla, współwłaściciel firmy CareWork, ekspert KIGS, przedstawił wyniki projektu „Nowa Jakość dla Seniora”, na który złożyły się dwa badania ankietowe i dwa wywiady grupowe. Respondentami było łącznie 259 osób w wieku 60+ zamieszkałych w dzielnicach m.st. Warszawy Praga Południe i Białołęka. Badania realizowano między 20 czerwca a 20 września br. Wynika z nich, że aż 60% osób mieszka samotnie, a 26% korzysta z usług opiekuńczych. Wśród badanych 75% stanowiły kobiety, a 25% mężczyźni. Proporcja ta wynika przede wszystkim z faktu że średnia wieku dla kobiet jest wyższa.
Z przeprowadzonych badań i wywiadów wynika jasno, że seniorzy chcą jak najdłużej pozostać w miejscu swojego zamieszkania, a korzystanie z usług opieki dochodzącej traktują jako konieczność. Za szczególnie przykre i ostateczne postrzegają zwłaszcza pomaganie w higienie osobistej. Dużo chętniej seniorzy reagują na propozycję pomocy w zakupach czy w sprzątaniu (np. mycie okien).
Tylko 35% respondentów wykazało gotowość partycypacji w kosztach świadczonych im usług opiekuńczych. Średnia deklarowana przez nich kwota to 164 PLN miesięcznie. Seniorzy od idealnego opiekuna oczekują przede wszystkim doświadczenia życiowego, a preferowany wiek osoby wspierającej to 41-55 lat.
Jako cechy idealnego opiekuna seniorzy wymieniają również:
Dodatkowo pan Grzegorz Kalla wskazał, że w toku prac wypracowano kryteria, które stanowią wytyczne KIGS odnośnie wymagań dotyczących standardów określających działania firm świadczących usługi opiekuńcze. Celem KIGS było podniesienie jakości usług, a stworzone standardy objęły cztery obszary: organizacja świadczonych usług, polityka informacyjna firmy opiekuńczej, zapewnienie kompetencji i kwalifikacji personelu oraz ramy prawne prowadzonej działalności. Pełny raport z badań dostępny jest na stronie KIGS www.kigs.org.pl
Swoje wystąpienie pan Grzegorz Kalla zakończył stwierdzeniem:
Istnieje wiele potrzeb seniorów, na zaspokojenie których opiekunowie mogą mieć wpływ (niekoniecznie wiążący się z podwyższeniem kosztów finansowych pomocy).
W trakcie dyskusji po wystąpieniach prelegentów uczestnicy spotkania sygnalizowali kolejne obszary, w których opieka nad osobami starszymi szwankuje i konieczna jest głębsza analiza sytuacji i przygotowanie rozwiązań. Wskazano problemy osób zawodowo świadczących usługi opieki w Polsce – niskie wynagrodzenie, dużą fluktuację kadr, brak szkoleń, błędy logistyczne firm organizujących pracę opiekunów (często zbyt duże oddalenie od podopiecznych sprawia, że opiekunowie poświęcają zbyt wiele czasu na przejazd z punktu do punktu; czas ten mogliby poświęcić podopiecznym).
Mówiono o trudnej sytuacji seniorów mieszkających na wsi i w mniejszych miejscowościach. Szczególnie tą grupę dotykają problemy przemocy domowej, także w wymiarze ekonomicznym (przejmowanie emerytury przez dzieci lub wnuki) oraz wykluczenia związanego z odległością od centrów życia społecznego.
Jako podstawowy problem wskazano brak informacji, mapy drogowej dla seniora, który często sam zaskoczony jest własną niesamodzielnością i nie ma wiedzy na temat dostępnych możliwości wsparcia, które może uzyskać w ramach pomocy świadczonej przez podmioty państwowe oraz NGOsy.
Przedstawiciele KIGS zadeklarowali organizację podobnych spotkań w przyszłości, ponieważ opieka nad osobami starszymi to kwestia ważna dla całego społeczeństwa.
Anna Adamczyk
W firmie CareWork pracuje już 7 lat. Swoją karierę rozpoczynała od stanowiska rekruterki, ale szybko awansowała na kierownika działu rekrutacji i szkoleń. Z wykształcenia pracownik socjalny, z zamiłowania specjalistka od kontaktów z ludźmi. Niejedna z współpracujących z nami opiekunek miała okazję przekonać się, jak profesjonalnie i z uśmiecham na twarzy realizuje swoje obowiązki.
