Sytuacja demograficzna w Niemczech w 2023 r.

Zmiany demograficzne zachodzące u naszych zachodnich sąsiadów mają bezpośredni wpływ na kształtowanie się niemieckiego rynku pracy. Postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej aktualnej sytuacji demograficznej w Niemczech oraz prognozom na kolejne lata, by ocenić, czy zawód opiekunki osoby starszej w dalszym ciągu można uznać za zawód przyszłości.

Demografia Niemiec

Rozwój demograficzny społeczeństwa niemieckiego od kilku już lat kształtują trzy kluczowe trendy:

• niski wskaźnik urodzeń,
• wydłużanie się średnich dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn,
• starzenie się społeczeństwa.

Od lat 70. w Niemczech utrzymywał się niż demograficzny. Uzyskany w 1964 r. wynik urodzeń na poziomie 1,36 miliona noworodków nie został dotychczas powtórzony. Dopiero od 2015 r. odnotowuje się wzrosty liczby urodzeń, które są następstwem radykalnych kroków w polityce demograficznej. Nie zmienia to jednak faktu, że pokolenie dzieci w Niemczech jest o ok. 1/3 mniejsze od pokolenia rodziców. Mieszkańców Niemiec powyżej 50. roku życia jest dwukrotnie więcej niż noworodków. Ogromnie istotny jest także trend związany ze wzrostem długości życia, który w Niemczech wynosi aż 83 lata dla kobiet i 78 lat dla mężczyzn.

Sytuacja demograficzna bezpośrednio wpływa na sytuację gospodarczą kraju i kształtuje zapotrzebowania na rynku pracy oraz w systemie ubezpieczeń społecznych. Zbyt mała liczba osób w wieku produkcyjnym zaburza proporcje pomiędzy osobami pracującymi a osobami pobierającymi świadczenia emerytalne. Prognozuje się, że do połowy lat 30. XXI w. liczba mieszkańców Niemiec w wieku powyżej 67 roku życia wzrośnie aż o 4 miliony do poziomu nawet ponad 20 milionów. Kondycja ubezpieczeń społecznych i zabezpieczenie wydatków na emerytury i ochronę zdrowia dla osób starszych zależy więc w ogromnej mierze od rynku pracy. Dlatego od kilkunastu już lat władze Niemiec podejmują zdecydowane kroki w kierunku poprawy sytuacji demograficznej.

Sytuacja demograficzna a zapotrzebowanie na pracowników

Niewystarczająca liczba osób w wieku produkcyjnym bezpośrednio przekłada się na niedobory pracowników. Niemal każda branża niemiecka zgłasza braki kadrowe.

Dane Federalnego Urzędu Statystycznego wskazują, że pod koniec roku 2021 ludność w wieku 15-24 lat wynosiła jedynie 8,3 miliona na tle całej populacji wynoszącej aż 83,2 mln. Oznacza to, że odsetek osób wchodzących na rynek pracy jest zdecydowanie za mały. Nie gwarantuje pokrycia zapotrzebowania na pracowników zgłaszanego przez rynek pracy ani tez nie zapewnia stabilizacji dla niemieckiego systemu emerytalnego.

Szczególnie duże zapotrzebowanie na pracowników będzie zgłaszane w branżach związanych z opieką nad osobami starszymi:

• służba zdrowia – lekarze, pielęgniarki, ratownicy, rehabilitanci, personel medyczny i pomocniczy,
• usługi opiekuńcze – opiekunki domowe i opiekunki medyczne,
• tłumacze medyczni – tłumacz języków najliczniejszych mniejszości narodowych, osiedlających się w Niemczech,
• budownictwo – adaptacje przestrzeni publicznych i mieszkalnictwa prywatnego do potrzeb osób starszych,
• usługi rekreacyjne dla osób starszych.

Wzrost liczby ludności osób starszych pociąga za sobą także zmiany w polityce mieszkaniowej. Konieczne będzie nie tylko budowanie nowych mieszkań dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, ale przede wszystkim dostosowywanie starych domów i mieszkań do potrzeb osób starszych.  

Imigracja a sytuacja demograficzna

Rząd niemiecki w dalszym ciągu wyraża otwartość w sprawie imigracji zarobkowej, wyrażając chęć otwarcia swojego rynku dla pracowników spoza Unii Europejskiej.

Zmiany w niemieckiej polityce imigracyjnej znacząco odmieniły trendy sytuacji demograficznej Niemiec. Za sprawą silnego napływu mieszkańców z Bliskiego Wschodu i Afryki od 2015 r. notuje się nie tylko wzrost liczby osób mieszkających w Niemczech, ale także wzrost wskaźnika urodzeń. W 2019 r. wskaźnik ten wyniósł 1,54 urodzeń na kobietę. Należy jednak podkreślić, że zdecydowanie wyższy wskaźnik urodzeń przypada na kobiety cudzoziemki (wynosi 2,1) niż na kobiety narodowości niemieckiej (jedyne 1,4).

Procesy imigracyjne w ogromnym stopniu wpłynęły na liczbę mieszkańców Niemiec w ostatnich latach. Migracja średniorocznie zwiększała populację Niemiec o ok. 200 tys. ludzi, uwzględniając emigrację i imigrację (dane populationof.net). Szczególnie duży napływ osób z zanotowano w 2015 r. – ponad 1,1 miliona.

Opiekunki osób starszych – zawód przyszłości

Ogromna otwartość naszych zachodnich sąsiadów na zatrudnianie opiekunów z zagranicy, daje nam niemal pewność, że zawód ten możemy uznać, jako zawód przyszłości. A tym samym osoby, które chcą się przekwalifikować w kierunku, który zapewni im pewne miejsca pracy, ze spokojem mogą wybrać branżę opiekuńczą.

Prognozowany wzrost populacji niemieckiej w wieku emerytalnym do poziomu ponad 20 milionów, w perspektywie ok. kilkunastu lat oznacza jednoznacznie bardzo duże zapotrzebowanie na opiekunów osób starszych. Na podstawie danych demograficznych możemy więc przyjąć następujące założenia:

• Wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym – oznacza większe zapotrzebowanie na opiekunki osób starszych w Niemczech.
• Wzrost oczekiwanej długości życia – przekłada się na dłuższy okres opieki nad osobą starszą.
• Zbyt mała liczba urodzeń i mała liczba osób młodych (wchodzących na rynek) – będzie pogłębiała zapotrzebowanie na pracowników na niemieckim rynku pracy.
• Duża otwartość polityki imigracyjnej – będzie oznaczała przyrost populacji, jednak w dużej mierze osób nieznających języka niemieckiego. Do wykonywania określonych zawodów konieczna jest jednak przynajmniej podstawowa znajomość języka niemieckiego, dlatego tę umiejętność możemy uznać za przewagę konkurencyjną na niemieckim rynku pracy.

Praca dla opiekunek z Polski

Jeśli rozważasz rozpoczęcie pracy w niemieckiej opiece, możesz być pewny, że w najbliższych latach ofert na pewno nie zabraknie. Jakie kwalifikacje należy posiadać, aby zostać opiekunką osoby starszej? Kluczowe będą:

• Chęci – od nich tak naprawdę wszystko się zaczyna. Osoby zmotywowane do podjęcia pracy w opiece mogą na własną rękę podszkolić się z języka niemieckiego oraz dokształcić się z zakresu opieki nad osobami starszymi. Liczne poradniki w internecie, filmy instruktażowe z pewnością dostarczą cenną wiedzę, która bardzo przydaje się podczas pracy z osobą starszą. Każdy kolejny wyjazd będzie wiązał się ze zdobywaniem doświadczeń i radzeniem sobie w różnych okolicznościach.
• Znajomość języka niemieckiego przynajmniej w stopniu podstawowym – im lepiej znamy język, tym mamy większy wybór ofert i szansę na wyższe zarobki.
• Doświadczenie w opiece – nie jest konieczne, ale zawsze mile widziane. Im większe doświadczenie w opiece nad osobą z różnymi dolegliwościami wieku starczego, tym łatwiej podjąć pracę z wymagającym podopiecznym. Osoby bez doświadczenia także znajdą oferty dla siebie. W końcu każdy specjalista w swojej branży kiedyś zaczynał. Dlatego brak doświadczenia w branży opiekuńczej nie jest przeszkodą.
• Otwartość, cierpliwość i chęć pomocy – praca z osobą starszą, schorowaną wymaga dużej empatii w stosunku do tej osoby. Tutaj życzliwość i dobre słowo to bardzo ważne narzędzia pracy, które sprawiają, że nawet w wyjątkowo trudnych okresach, opiekunka może znaleźć powody do uśmiechu.

Anna Adamczyk

W firmie CareWork pracuje już 7 lat. Swoją karierę rozpoczynała od stanowiska rekruterki, ale szybko awansowała na kierownika działu rekrutacji i szkoleń. Z wykształcenia pracownik socjalny, z zamiłowania specjalistka od kontaktów z ludźmi. Niejedna z współpracujących z nami opiekunek miała okazję przekonać się, jak profesjonalnie i z uśmiecham na twarzy realizuje swoje obowiązki.