Zapalenie płuc dla osób starszych często brzmi jak wyrok. Dla seniorów to choroba bardzo niebezpieczna, która charakteryzuje się podstępnym przebiegiem i nietypowymi objawami. Dlatego istotne jest jak najwcześniejsze jej rozpoznanie.
Zapalenie płuc to choroba infekcyjna obejmująca jedno lub oba płuca. Choroba ta wywołana jest przez zakażenie wirusem, bakterią, pasożytem. Dochodzi do niej w wyniku przedostania się do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych.
Zapalenie płuc dzieli się na:
Podział ten jest istotny ze względu na odmienność czynników wywołujących chorobę. Pozaszpitalne zapalenie płuc to jedna z najczęściej występujących chorób infekcyjnych na świecie. Szpitalne zapalenie płuc jest natomiast główną przyczyną zgonu wśród zakażeń nabytych w szpitalu.
Jak wspomnieliśmy na początku artykułu zapalenie płuc dla osób w wieku starczym jest bardzo niebezpieczne. Cechuje się cięższym przebiegiem i zwiększoną śmiertelnością. Osoby w wieku powyżej 65 lat są cztery razy bardziej narażone na zachorowanie. Śmiertelność wśród osób starszych jest do trzech razy wyższa niż u osób poniżej 65 roku życia. Wynika to głównie z obecności czynników ryzyka w tej grupie wiekowej oraz chorób współistniejących.
Ryzyko zachorowania zwiększają następujące cechy:
Objawy zapalenia płuc można rozpoznać poprzez przeprowadzenie badania przedmiotowego. U seniorów może brakować typowych symptomów choroby, a w zamian mogą pojawić się nietypowe objawy takie jak majaczenie czy obniżenie ciśnienia. W przebiegu zapalenia płuc u osób w podeszłym wieku obserwowane są niżej wymienione symptomy:
Rozpoznając te objawy u osoby starszej, powinniśmy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub zadzwonić po pogotowie. Seniorzy jak najszybciej powinni rozpocząć leczenie. Czas rozpoznania choroby ma kluczowe znaczenie dla powodzenia i dalszego przebiegu procesu leczenia. Postępowanie diagnostyczne powinno się rozpocząć od prześwietlenia klatki piersiowej. Badanie RTG pozwoli na potwierdzenie rozpoznania choroby.
Objawy zapalenia płuc powinny ustąpić po upływie 2-3 tygodni. Niestety u osób starszych często dochodzi do powikłań. Najpowszechniejszym jest sepsa i wstrząs septyczny, które stanowią zagrożenie dla życia. Groźnym powikłaniem jest również zwiększenie płynów w opłucnej. Jeżeli w porę nie podejmie się odpowiedniego leczenia, zaczynają rozwijać się w nim bakterie i pojawia się ropień opłucnej. Jego usunięcie wymaga długiego leczenia. Do innych powikłań po ciężkich przypadkach zapalenia płuc zaliczamy ropnie płuc, zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz niewydolność oddechową. Długie unieruchomienie może powodować formowanie się skrzepów w naczyniach. Aby zmniejszyć ryzyko powikłań, należy stosować się do zaleceń lekarza. Niezmiernie ważne jest stosowanie przepisanych antybiotyków zgodnie z zaleconym dawkowaniem. Wcześniejsze ich odstawienie, wynikające np. z poprawy samopoczucia, zwiększa ryzyko pojawienia się powikłań.
Prowadzenie zdrowego trybu życia i naturalne wzmacnianie odporności to skutecznie działania zapobiegające zapaleniu płuc. Chcąc uchronić się przed tą chorobą, warto pamiętać o dobrze zbilansowanej diecie, bogatej w naturalne antybiotyki, jak warzywa i owoce. Osoba starsza powinna pamiętać o regularnej aktywności fizycznej dostosowanej do jej stanu zdrowia. Nawet 30-minutowe spacery, 5 razy w tygodniu pozytywnie wpływają na nasze zdrowie. Bardzo ważny jest sen. Wskazane jest wysypianie się co najmniej 7 godzin na dobę. Odpowiednia dawka snu polepszy funkcjonowanie systemu immunologicznego. Podczas snu organizm nabiera siły i skuteczniej zwalcza infekcje.
Ważne jest także dobranie ubrań odpowiednio do pogody, tak aby nie dopuścić do przegrzania, czy wychłodzenia organizmu. Najlepiej ubierać się na tak zwaną cebulkę. Istotne jest także wietrzenie pomieszczenia, w którym przebywamy. Prawidłowe wietrzenie mieszkania pozwala na pozbycie się szkodliwych drobnoustrojów, które mogą zagrażać zdrowiu. Świeże powietrze jest bardzo ważne dla dobrego samopoczucia, zwłaszcza w szeroko pojętym okresie grzewczym, kiedy ogrzewanie może wysuszać powietrze w domach.
Przede wszystkim osoby starsze w ramach profilaktyki powinny regularne szczepić się przeciw paciorkowcowi Streptococcus pneumoniae. Szczepionka ta ma dużą skuteczność zapobiegającą zarażeniu. Choroba płuc nie jest jedynym schorzeniem, któremu zapobiega szczepienie. Chroni ono też przed rozwojem innych przypadłości, wywoływanych przez ten patogen, np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Po przebytym zapaleniu płuc u seniora często niezbędna jest specjalistyczna rehabilitacja. Kaszel może utrzymywać się nawet do 6-8 tygodni po przechorowaniu, dlatego powrót do zdrowia po zapaleniu płuc jest bardzo wymagającym procesem. Jak każda choroba, tak i zapalenie płuc powoduje osłabienie organizmu, stąd przez kilka tygodni można odczuwać nadmierne zmęczenie. Rehabilitacja ma na celu pomóc osobie starszej w powrocie do zdrowia. Można odbyć ją w domu jako indywidualne spotkania z terapeutą lub w klinice.
Jedną z najpopularniejszych metod jest terapia oddechowa. Plan terapii ustalany jest indywidualnie w zależności od stanu zdrowia podopiecznego. Metoda ta polega na ćwiczeniach oddechowych, które mają zwiększyć, rozluźnić i wydłużyć oddech. Ćwiczenia nie wymagają specjalistycznego sprzętu i pacjent może wykonywać je samodzielnie w domu.
Przebyte zapalenie płuc przyczynia się do spadku wydolności fizycznej. Szczególnie osobom starszym ciężko jest wrócić do formy. Ruch to jeden z najważniejszych czynników wpływających na poprawę wydolności organizmu. Aktywność fizyczna powinna być dopasowana do stanu zdrowia seniora. Ćwiczenia to jednak nie wszystko. Podstawą zadowalającej wydolności organizmu jest zdrowy tryb życia, który obejmuje nie tylko aktywność fizyczną, ale i zdrową dietę. Przeczytaj więcej o diecie seniora.
Zapalenie płuc u osób starszych leżących ma gorsze rokowania. Z tego powodu zaleca się unikania zbyt długiego leżenia w łóżku i szybką mobilizację.
Zapaleniu płuc u osoby starszej jest uważane za ciężką chorobę, która może zagrażać życiu. Przebieg choroby u seniora może być inny niż u dorosłego czy dziecka. Kaszel, dreszcze i gorączka czasami nie występują wcale, za to często pojawia się kołatanie serca, brak apetytu, odwodnienie i majaczenie. Osoby w podeszłym wieku cierpią na choroby przewlekłe, takie jak choroby układu krążenia czy cukrzyca (przeczytaj - Opieka nad seniorem chorym na cukrzycę), które pogarszają rokowanie. Ponadto z wiekiem odpowiedź immunologiczna jest słabsza, co prowadzi do zwiększonej podatności na infekcje. Z tego powodu zapalenie płuc u seniorów wymaga jak najszybszej diagnostyki i odpowiedniego leczenia.
Dorota Lewandowska
Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.
