Na długiej liście chorób wieku starczego znaleźć można zarówno takie przypadłości, które pojawić mogą się w niemal każdym wieku, jak i takie, które są niemalże przypisane do starości. Bez względu jednak na to, do której grupy schorzeń zaliczymy daną jednostkę chorobową, prawda jest taka, że wszystkie z nich u seniorów występują po prostu dużo częściej. Co gorsza, często pojawiają się łącznie i wtedy potencjalny podopieczny opiekunki w Niemczech cierpi na dwa, trzy schorzenia. Choroby wieku starczego to duży problem. Dodatkowa praca dla opiekunek w Niemczech i wyzwanie dla tamtejszej służby zdrowia. Wyzwanie tym większe, iż silniej widoczny jest postępujący proces starzenia się społeczeństwa. Które choroby najczęściej nękają naszych podopiecznych?
Na czele listy chorób osób starszych na pewno wymienić można Alzheimera oraz wszystkie inne choroby – czasem bardzo do niego podobne – których podstawowym objawem jest otępienie, utrata pamięci, pogorszenia umiejętności oceny sytuacji, ogólne zagubienie. Stan osób cierpiących na Alzheimera stale się pogarsza, a na dolegliwość tą nie ma lekarstwa. Seniorzy stopniowo tracą kontakt z otoczeniem, i choć w pierwszej fazie mają jedynie niewielkie problemy z pamięcią, to w stadium zaawansowanym wymagają już nieustannej opieki. Nie są zdolni do samodzielnego jedzenia czy korzystania z toalety.
Ta przypadłość najczęściej kojarzy nam się z drżeniem rąk. Ściśle rzecz biorąc Parkinson to postępująca choroba ośrodkowego układu nerwowego. Na pewno spotkała się z nią niejedna opiekunka w Niemczech. Po czym ją rozpoznać? Chory najczęściej najpierw cierpi na spowolnienie ruchowe i ogólny brak zgrabności podczas poruszania się. Kolejne objawy to zaburzenia równowagi, które utrudniać mogę takie z pozoru podstawowe czynności, jak choćby wstawanie z łóżka. Parkinson pociąga za sobą trudności z chodzeniem, upośledza także aparat mowy, a to poprzez pojawiającą się sztywność mięśniową.
Dotyka w większości, choć oczywiście nie tylko, kobiety. Latami przebiegać może bezobjawowo, aż nagle okazuje się, że nasze kości – w związku ze zmianami w ich fizycznej strukturze oraz zmniejszeniem masy – łamią się od najmniejszego urazu. W fazie, w której objawy choroby można już zauważyć, cierpiące na nią osoby najczęściej skarżą się na bóle kości długich i kręgosłupa. Groźniejsze od nich jest jednak to, że złamania u osób z osteoporozą bardzo źle się zrastają, co stanowić może poważne zagrożenie dla życia i zdrowia seniora. W takiej sytuacji praca w Niemczech, opieka nad chorym, sprowadzać musi się do ciągłej troski o to, aby nie dopuścić do powstania urazu.
Dolegliwości ze strony układu krążenia należą do kanonu problemów zdrowotnych określanych jako choroby wieku starczego. Wiek jest zresztą jednym z podstawowych czynników ryzyka przyczyniających się do zapadalności na choroby sercowo-naczyniowe. Obok niego na układ krążenia niekorzystnie wpływa m.in. podwyższony poziom cholesterolu, brak ruchu, zła dieta, nadwaga lub otyłość, palenie tytoniu oraz stres. Najczęściej występujące schorzenia tego rodzaju to nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, choroba wieńcowa i zawał. Aby uniknąć takich problemów warto szczególną wagę przykładać do stylu życia, o czym wiedzieć powinien każdy opiekun osób starszych. Niemcy niestety nie są narodem słynącym ze zdrowej kuchni, ale warto ich tego uczyć.
Wśród chorób układu krążenia szczególną uwagę warto zwrócić na zawal mięśnia sercowego. Może on mieć bowiem szczególnie gwałtowny przebieg, a wtedy odpowiednie jego rozpoznanie i szybka pomoc mają kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia podopiecznego. Na co więc opiekunka w Niemczech powinna być uczulona? Przede wszystkim na ból w klatce piersiowej – stały, silny, piekący, gniotący lub dławiący. Często promieniujący do szyi, lewego ramienia lub brzucha, wywołany przez takie czynniki, jak wysiłek fizyczny, zimne powietrze czy stres. Ponadto zawałowi towarzyszyć może duszność, bladość, poty, kołatanie serca oraz przyspieszenie bicia serca. Czasem pojawia się omdlenie, ból brzucha, nudności i stan podgorączkowy.
… a konkretnie we krwi, to kolejny powszechny problem wśród osób starszych i ponownie takie schorzenie, które mocno uzależnione jest od stylu życia. Cukrzyca – bo oczywiście o nie mowa – występuje w kilku odmianach (typach), z których u seniorów najpowszechniejszy jest typ 2. Szacuje się, że na cukrzyce choruje niemal 40% osób po 65-tym roku życia. Aby uniknąć tej choroby warto postawić na zdrowa dietę i ruch. Osobom starszym, szczególnie takim, które są w grupie ryzyka, zaleca się okresowe badania poziomu cukru we krwi, gdyż często w początkowych fazach przebiega ona bezobjawowo. Powoduje to jej bagatelizowanie, a nieleczona cukrzyca prowadzić może do uszkodzenia naczyń krwionośnych, rozwoju miażdżycy, zawału serca a nawet śmierci.
Kolejną przypadłością, którą powinna potrafić rozpoznawać nie tylko każda opiekunka w Niemczech, ale każdy człowiek w ogóle, jest udar mózgu. Zasadniczo choroba ta występuje pod dwoma postaciami – udaru niedokrwiennego (zamknięcie przepływu krwi) oraz krwotocznego (pęknięcie naczynia krwionośnego), a jest on przyczyną co trzeciego zgonu lub trwałych uszkodzeń mózgu. Im dłużej chory nie otrzymuje specjalistycznej pomocy, tym większe prawdopodobieństwo nieodwracalnych uszkodzeń i śmierci. Najczęstsze objawy udaru to: asymetria, wykrzywienie twarzy, zauważalny opadnięty kącik ust; niedowład kończyn (osłabienie siły mięśni), najczęściej po jednej stronie ciała, lub drętwienie kończyn; niewyraźna, bełkotliwa mowa; zaburzenie widzenia (widzenie połowicze); zaburzenia równowagi („ściąganie” w jedną ze stron); zawroty głowy oraz silny ból głowy.
Ze względu na to, że przy udarze szczególnie liczy się czas lekarze opracowali prosty test, który pozwala zauważyć objawy udaru i wezwać pogotowie. Po pierwsze, osobą z podejrzeniem udaru należy poprosić o uśmiechnięcie się i obserwować, czy twarz pacjenta jest asymetryczna, w tym przede wszystkim, czy nie opadają kąciki ust. Jeśli któryś kącik opada może to niestety świadczyć o udarze. Po drugie, chorego trzeba poprosić o zamknięcie oczu i wyciągnięcie kończyn górnych do przodu wnętrzem dłoni do góry. Jeśli jedno ramie będzie niżej lub będzie opadać, może to sugerować udar. Po trzecie, należy poprosić chorego o wypowiedzenie prostego zdania (choćby „nazywam się… i mieszkam w…”) oraz o jego dokładne powtórzenie. Jeśli mowa chorego będzie bełkotliwa lub jeśli pacjent będzie miał problem z powtórzeniem zdania i będzie je przekręcał, jest to sygnał, że mogło dojść do udaru. W przypadku zaobserwowania choć jednego czy dwóch objawów, natychmiast wezwać należy pogotowie.
Niestety powyższa lista nie wyczerpuje schorzeń, które określane są jako choroby wieku starczego.
Do innych, pojawiających się najczęściej, zaliczyć można choćby reumatyzm, który – o czym warto pamiętać – nie oznacza jednej jednostki chorobowej, ale jest zbiorczym określeniem, pod którym kryją się różne choroby stawów charakteryzujące się przewlekłym nawracającym bólem. Mówi się, że takich pojedynczych schorzeń może być nawet 200 i tylko lekarz, po serii badań, określić może prawdziwą przyczynę bólu. Najczęstsze choroby reumatyczne to: reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, bóle pleców, zapalenia ścięgien, bóle szyi.
Seniorzy często cierpią także z powodu pogarszającego się wzroku oraz zaćmy, bardzo powszechnie występującej wśród osób w podeszłym wieku. Coraz powszechniejsza jest także inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu, będąca w rzeczywistości objawem różnych schorzeń, a nie choroba sama w sobie.
W kontekście chorób występujących wśród osób starszych warto zwrócić także uwagę na coraz powszechniejszą depresję, której najczęstszą przyczyna jest samotność. Statystyki mówią, że na depresję cierpi 12% osób w wieku 70 lat i więcej, częściej kobiety. Niezwykle uciążliwą dolegliwością jest zespół otępienny u osób starszych oraz demencja starcza.
Oczywiście praca dla opiekunek w Niemczech nie jest zawodem lekarza i nie polega na umiejętności zdiagnozowania każdej choroby wieku starczego. Warto jednak znać podstawowe objawy najpowszechniejszych z nich, aby wiedzieć, na co zwrócić uwagę lekarza i co powinno nas zaniepokoić.
Dorota Lewandowska
Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.
