Niewydolność nerek u starszych osób

Nerki starzeją się i chorują jak inne narządy. Niewydolność nerek to stan, gdy przestają one prawidłowo spełniać swoją rolę. Na czym polega opieka nad podopiecznym cierpiącym na przewlekłą chorobę nerek?

Układ moczowy

Delikatny i podatny na infekcje układ moczowy pełni bardzo ważną funkcję. W nerkach po przefiltrowaniu krwi wytwarzany jest płyn, który zawiera zbędne i szkodliwe dla organizmu produkty przemiany materii. Mocz, bo o nim mowa, przepływa następnie przez moczowody i gromadzi się w pęcherzu. Na zewnątrz ciała wydalany jest przez cewkę moczową.

 

Uryna składa się głównie z wody. Zawiera też produkty powstałe w trakcie procesów metabolicznych – amoniak, mocznik i kwas moczowy oraz sole mineralne. Obecność w moczu substancji takich jak: białko, glukoza, krwinki (erytrocyty, leukocyty) czy patogenów (bakterii, grzybów, pierwotniaków) może być dowodem choroby. W analizie moczu bierze się pod uwagę również jego parametry – ważne są: barwa, przejrzystość, odczyn, ciężar. Badania mają dużą przydatność w rozpoznawaniu chorób – nie tylko nerek i dróg moczowych, ale także przy ocenie ogólnego stanu zdrowia i wykrywaniu chorób przewlekłych, układowych i cywilizacyjnych.

Choroba nerek u osób starszych

Osoby starsze nierzadko cierpią na choroby nerek. Po pierwsze, co naturalne, ich nerki z wiekiem działają coraz słabiej. Już po 40. roku życia człowieka wydajność nerek zaczyna spadać – średnio o 10% co 10 lat. Po drugie, często występujące choroby takie jak: cukrzyca typu 2, miażdżyca i nadciśnienie tętnicze uszkadzają nerki. Po trzecie – z wiekiem wrażliwość na czynniki mogące negatywnie wpływać na funkcje nerek wzrasta. Ryzyko infekcji układu moczowego, jak i nadmiernej utraty wody z organizmu u seniorów jest wysokie. Nawet zwykłe zakażenie albo lekkie odwodnienie mogą mieć poważne skutki. I po czwarte – leki przyjmowane przez seniorów na inne schorzenia nie są obojętne dla pracy nerek. Ważne jest zatem leczenie zachowawcze, którego celem jest ograniczenie czynników, mogących prowadzić do postępu przewlekłej choroby nerek oraz leczenie objawowe cukrzycy, miażdżycy i nadciśnienia.

 

Nerki starzeją się i chorują jak inne narządy. Choroba nerek może nasilać się z czasem. Przewlekła choroba nerek oznacza, że funkcja wydalnicza jest obniżona. Jest to proces, który zwykle postępuje i jest nieodwracalny. Przewlekła niewydolność nerek to stan, gdy przestają one już spełniać swoją rolę. Nieleczona choroba może prowadzić do utraty funkcji przez nerki – schyłkowa niewydolność jest niebezpieczna dla życia.

 

Zdarza się, że chorzy nie mają świadomości, że ich nerki pracują coraz gorzej. We wczesnych stadiach choroba nerek bywa prawie bezobjawowa – czasem jedyną oznaką jest zmęczenie, dlatego tak ważne są regularne badania i samoobserwacja. 

 

U chorych na nerki niepokoić powinny szczególnie takie objawy jak: uczucie wyczerpania, obrzęki dłoni i stóp, duszność, utrata apetytu, wymioty, nudności, niesmak, skurcze mięśni i problemy ze snem, które mogą wskazywać na mocznicę.

Terapia nerkozastępcza

To ważne, żeby w razie problemów z nerkami znaleźć się pod opieką lekarza nefrologa, który zleci odpowiednie badania, zdiagnozuje chorobę i dobierze odpowiednie leki oraz przekaże zalecenia dotyczące sposobu odżywiania. Jeśli działania te nie skutkują i pomimo leczenia progres choroby jest szybki, niezbędne może się okazać zastosowanie terapii nerkozastępczej.

 

Leczenie nerkozastępcze, jak wskazuje nazwa, ma na celu zastąpienie funkcji nerek – oczyszczenie krwi ze szkodliwych substancji i usunięcie z organizmu nadmiaru płynów. U cierpiących na poważną niewydolność stosuje się dializy. Istnieją dwa rodzaje: hemodializa i dializa otrzewnowa. W trakcie dializ z krwi pacjenta usuwane są szkodliwe produkty przemiany materii oraz nadmiar wody. Terapia ta pozwala na życie z niewydolnością nerek. Inną metodą leczenia nerkozastępczego jest przeszczep nerki.

 

Dializa otrzewnowa może odbywać się w domu, są do niej specjalne urządzenia. Kontrole w stacji dializ odbywają się raz na kilka tygodni. W przypadku dializy otrzewnowej potrzebny jest cewnik. Zakłada się go pacjentowi raz – podczas zabiegu wszczepienia do jamy brzusznej. Służy on do wprowadzania do jamy brzusznej płynu do dializy i wyprowadzania go stamtąd.

 

Hemodializa to oczyszczenie krwi przez sztuczną nerkę w stacji dializ w szpitalu. Proces nadzoruje przeszkolony personel medyczny. Przed rozpoczęciem takiego leczenia niezbędne jest utworzenie u pacjenta dostępu naczyniowego zwanego linią życia. Najczęściej stosowaną metodą uzyskania stałego dostępu naczyniowego jest przetoka, która powstaje na ręce (najczęściej w okolicy nadgarstka lub łokcia) – pod skórą, po zabiegu połączenia żyły i tętnicy. Inna możliwość połączenia żyły i tętnicy to proteza naczyniowa (z reguły zakładana na przedramieniu, ramieniu lub udzie). Hemodializy można wykonywać także przez centralny cewnik żylny – jest to miękka rurka wychodząca z szyi lub klatki piersiowej lub pachwiny.

Dieta w chorobie nerek

Jednym ze sposobów spowolnienia postępu choroby nerek przed podjęciem leczenia nerkozastępczego jest przestrzeganie odpowiedniej diety. Leczenie dietetyczne w chorobie nerek polega głównie na ograniczeniu spożycia białka, a w skrajnych przypadkach na jego niemal całkowitej eliminacji. W zaawansowanym stadium choroby konieczne jest rygorystyczne podejście. Z codziennego jadłospisu po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem nierzadko trzeba usunąć mięso i mleko – w tym również produkty takie jak wędliny, jogurty, sery.

 

I tak, dieta niskobiałkowa zwana również ubogobiałkową powinna zawierać mało produktów o wysokim stężeniu białka. Przybliżoną ilość białka w posiłkach dla każdego chorego ustala lekarz. Jest to dieta lecznicza, dlatego nie wolno wprowadzać i modyfikować jej samodzielnie – istnieje ryzyko niedożywienia. Szczególnie na początku, ponieważ przestrzeganie diety przez chorego nie jest łatwe, ogólne wytyczne, jak i szczegółowe rozpiski posiłków powinny pochodzić od specjalisty. W byciu konsekwentnym powinna pomóc świadomość, że stosowanie diety jest dobre dla zdrowia – nerki będą mniej obciążone i będą nadal pracować, nie trzeba będzie więc podejmować decyzji o dializowaniu. Pacjenci dializowani i po przeszczepie nerek mają inne zalecenia dietetyczne.

 

Dyscyplina w pilnowaniu diety przy przewlekłej chorobie nerek jest konieczna. Warto zwrócić uwagę na rolę opiekunki chorego – osoby, która z reguły odpowiada za zakupy i gotowanie w domu. To na niej w dużej części spoczywa realizacja zaleceń lekarza, co do diety podopiecznego. Na szczęście zasady diety niskobiałkowej można szybko opanować.

 

Trzeba jednak pamiętać, że rekomendacje lekarza lub dietetyka mogą dotyczyć nie tylko składników, z których przygotowane mogą być dania, ale również wielkości porcji czy częstotliwości posiłków. Pomocne może być prowadzenie rejestru dietetycznego, czyli po prostu dziennika żywienia. Z jednej strony ułatwi to wprowadzenie pewnego rodzaju rygoru i ograniczy możliwość popełnienia błędów, a z drugiej – pozwoli na sprawną korektę jadłospisu przez dietetyka, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Obserwacja i kontrola podopiecznego

Bez wątpienia dieta w chorobie nerek pełni ważną rolę. Równie istotne jest systematyczne przyjmowanie przepisanych leków – nie tylko na niewydolność nerek, ale także na zdiagnozowane choroby, które ją powodują – cukrzycę typu 2, miażdżycę i nadciśnienie tętnicze. Przypominanie o tym to także praca opiekunki.

 

Typowym zaleceniem dla chorujących na nerki jest regularna kontrola ciśnienia tętniczego krwi i wagi ciała. I tu również warto robić notatki z pomiarów. Inną rzeczą, na którą warto zwrócić uwagę jest stosowanie się do zaleceń związanych z koniecznością uzupełniania utraconych płynów. U chorych bardzo ważny jest bilans płynów – ilość wypitych napojów oraz ilość wydalonego moczu. Jeśli zostanie zaobserwowany wielomocz lub skąpomocz konieczna jest konsultacja z lekarzem. Może on zalecić zmiany w diecie, na przykład związane z podażą sodu, potasu i fosforu.

Higiena podopiecznego

U osób cierpiących na choroby nerek szczególne znaczenie ma utrzymanie czystości ciała i nawilżenia skóry. Staranna higiena okolic intymnych ogranicza ryzyko infekcji układu moczowo-płciowego, w tym na przykład zapalenia pęcherza i cewki moczowej. U pacjentów dializowanych miejscem, które wymaga szczególnej troski jest dostęp naczyniowy lub ujście cewnika. Niestety zakażenia są częstym powikłaniem przy dializie otrzewnowej przeprowadzanej w warunkach domowych.

 

Opiekunka pacjenta poddawanego hemodializom musi pamiętać, że podopieczny powinien nosić luźną odzież, która nie uciska przetoki.

Wyjazdy do stacji dializ

Pacjenci, którzy poddawani są hemodializom, muszą regularnie, przynajmniej trzy razy w tygodniu, jeździć do stacji dializ. Harmonogram jest sztywny. Zabiegi trwają od 3 do 5 godzin. Doliczyć trzeba jeszcze czas dojazdu na dializę, przygotowania do zabiegu i powrotu do domu. Zajmuje to więc dużą część dnia. Podopieczni w Niemczech zabierani są często bezpośrednio z domu busem do stacji dializ, a potem odwożeni.

 

Rolą opiekunki jest przygotowanie podopiecznego do wyjścia. Osoby starsze potrzebują często więcej czasu na zwykłe czynności – toaletę, zjedzenie, ubranie się rano. Warto o tym pamiętać i zorganizować poranek tak, aby był spokojny, bez niepotrzebnych nerwów i pośpiechu.

 

Dorota Lewandowska

Dorota Lewandowska

Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.

 

Premia wielkanocna w CareWork - nawet 200 euro netto!

Planujesz wyjechać do pracy na Wielkanoc? Skorzystaj z naszej oferty i zarób nawet 200 EUR netto więcej! Szczegóły w naszych biurach. Polecamy!

Czy praca w opiece to praca dla Ciebie?

Nie masz doświadczenia w pracy w opiece? Skorzystaj z naszych porad i skonktuj się z nami. Pomożemy!

Opieka na Gewerbe!

Praca w opiece na Gewerbe jest dla każdego, kto liczy na atrakcyjne wynagrodzenie i chce mieć większy wpływ na kształtowanie swojej pozycji na rynku pracy. Gewerbe da Ci większą swobodę w negocjacji stawki oraz zakresu obowiązków. Praca na własny rachunek umożliwia legalne i bezpieczne zatrudnienie, a wsparcie, jakiego udzieli Ci nasza firma to gwarancja odpowiedniego zadbania o sprawy administracyjne i podatkowe.

Mamy dla Ciebie nagrody!

Droga Opiekunko! Odbierz nagrody w naszym nowym programie lojalnościowym "Pomagaj - Korzystaj". Zdobywaj punkty za pracę w Niemczech, pracę w Polsce i za rozwijanie swoich umiejętności.

Masz pytania?

Skontaktuj się z nami

Zobacz również

szklanka wody

Niebezpieczne odwodnienie u seniora

Seniorzy są szczególnie narażeni na odwodnienie. Powodów jest kilka – upał, przyjmowane leki, ale również niechęć do spożywania płynów, zmniejszone pragnienie, problemy komunikacyjne, zapominanie a nawet… strach lub wstyd.

Jak zatrzymać biegunkę u osoby starszej?

Jak zatrzymać biegunkę u osoby starszej?

Biegunka jest nie tylko nieprzyjemną przypadłością ze strony układu pokarmowego. Nieleczona u osób starszych, szczególnie w swojej ostrej lub przewlekłej postaci, prowadzi do odwodnienia, które może być niebezpieczne dla zdrowia a nawet życia seniora.

Zaparcia u osób starszych - przyczyny, objawy, leczenie

Zaparcia u osób starszych - przyczyny, objawy, leczenie

Zaparcia to przykra dolegliwość, na którą cierpią najczęściej osoby starsze i obłożnie chore. Mogą być wynikiem przewlekłych schorzeń, ale także efektem nieprawidłowej diety czy braku aktywności fizycznej. Sprawdź, jak definiuje się zaparcia, poznaj najczęstsze przyczyny ich występowania i dowiedz...

Niedożywienie w chorobie Parkinsona

Niedożywienie w chorobie Parkinsona

W chorobie Parkinsona postępujące zwyrodnienie komórek w mózgu doprowadza stopniowo do utraty samodzielności. Poza objawami związanymi ze sprawnością ruchową i intelektualną, chorych często dotykają również inne problemy zdrowotne – w tym niedożywienie.

Problemy opiekuńcze w pracy z chorymi na Parkinsona

Problemy opiekuńcze w pracy z chorymi na Parkinsona

Parkinson jest nieuleczalną chorobą układu nerwowego o postępującym charakterze. Podejmując się opieki nad podopiecznym cierpiącym na Parkinsona, warto mieć świadomość, jak choroba ta może się objawiać i rozwijać. Dobrze jest też wiedzieć, na czym polegają podstawowe czynności opiekuńcze.

Alzheimer - jak postępować z osobą z demencją?

Alzheimer - jak postępować z osobą z demencją?

Postęp choroby Alzheimera zmienia osobowość i negatywnie wpływa na sprawność umysłową podopiecznych. Opiekując się osobą cierpiącą na chorobę Alzheimera, warto wiedzieć, jak z nią współpracować. Kluczem jest uważna obserwacja i próba wypracowania zasad postępowania.